سیاستگذاری ملی کتابخانه عمومی چیست؟
کتابخانه عمومی برای اینکه بتواند نهادی اجتماعی باشد، باید بتواند در ساختارهای کلان (اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی) جایگاه همساز و دقیقی پیدا کند. بنابراین شیوه‌های دست یافتن به این همسازی، بررسی و تعمق جدی در این زمینه را می‌طلبد. این تصور عام که کتابخانه عمومی مفهومی یکسان در همه جوامع است و کافیست ساختارهای آن به درستی و به دقت اقتباس و پیاده‌سازی شود، باعث شده است، آنچه امروزه در ایران به عنوان کتابخانه عمومی شناخته می‌شود، کارکردی گنگ و مبهم داشته باشد. «رهنمودهای ایفلا و یونسکو برای توسعه خدمت کتابخانه عمومی» که سندی پایه و متین در حوزه سیاستگذاری کتابخانه عمومی است، به درستی به این مهم اشاره کرده است:
«برای موفقیت درازمدت لازم است که کتابخانه بر اساس فرهنگ یا فرهنگ‌های ناحیه یا منطقه‌ای استوار باشد که در آن انجام وظیفه می‌کند. اگر ساختار کتابخانه عمومی از یک کشور یا محلی اقتباس شده باشد که دارای زمینه فرهنگی متفاوتی است، موفقیت آن چندان محتمل نخواهد بود»
بر این مبنا، چنان که از عنوان کتابخانه ایرانی برمی‌آید، این طرح به دنبال بازتعریف کتابخانه‌های عمومی در مختصات فرهنگی ایران است تا این رهگذر بتواند شرایط لازم برای موفقیت کتابخانه‌های عمومی و تبدیل شدن آنها به نهادی اجتماعی و ارزنده را فراهم کند.
محورهای اصلی این طرح عبارتند از:
محور۱
جامعه ایران و کتابخانه عمومی مطلوب آنجامعه ایران و کتابخانه عمومی مطلوب آن
زمانی که از ایران حرف می‌زنیم از چه حرف می زنیم؟ و چه ویژگی‌هایی جامعۀایرانی را از سایر جوامع متمایز می‌کند؟این ویژگی‌ها در سیاستگذاری ملی کتابخانه‌های عمومی چگونه باید گنجانده شود؟
محور ۲
کلان ساختارِ ایرانیِ خدمتِ کتابخانه عمومیکلان ساختارِ ایرانیِ خدمتِ کتابخانه عمومی
نسبت کتابخانه‌های عمومی ایران با سایر کتابخانه‌ها، سایر سازمان‌ها و نهادهای اجتماعی چیست؟شرکاء عرضۀ خدمت کتابخانۀ عمومی برای مردم چه کسانی هستند و هر یک چه وظیفه‌ای دارند؟
محور ۳
قانون کتابخانه عمومی: صورت موجود، صورت مطلوب؛قانون کتابخانه عمومی: صورت موجود، صورت مطلوب؛
رشد کتابخانه‌های عمومی در بسیاری از جوامع متقارن با تصویب قانون کتابخانه‌های عمومی است و هر بار تغییر در قانون، سرعت رشد را افزون کرده است.قانون کتابخانه‌های عمومی در ایران با چه چالش‌هایی روبه‌رو است؟
محور ۴
جایگاه کتابخانه عمومی در قوانین و اسناد بالادستیجایگاه کتابخانه عمومی در قوانین و اسناد بالادستی
در قانون برنامه ششم توسعه چه جایگاهی برای کتابخانه‌های عمومی دیده شده است؟با چه فرآیندی می‌توان در برنامه‌ها و اسناد بالادستی برای کتابخانه‌های عمومی جایگاهی راهبردی قائل شد؟
محور۵
تعارض منافع ملی و مطلوبیت محلی خدمت کتابخانه عمومیتعارض منافع ملی و مطلوبیت محلی خدمت کتابخانه عمومی
چگونه می‌توان میان اولویت‌های محلی و سیاست‌های ملی تعادل ایجاد کرد؟چگونه می‌توان تعارض میان این اولویت‌ها را رفع کرد؟
محور ۶
الگوهای برنامه‌ریزی کلان خدمت کتابخانه عمومی در کشورالگوهای برنامه‌ریزی کلان خدمت کتابخانه عمومی در کشور
چگونه می‌توان اهداف و راهبردی ملی را در قالب برنامه‌های عملیاتی در کتابخانۀ عمومی ایجاد کرد؟چه الگویی برای این منظور مد نظر است؟
محور ۷
نسبت حاکمیت، دولت و شهرداری با خدمت کتابخانه عمومینسبت حاکمیت، دولت و شهرداری با خدمت کتابخانه عمومی
کتابخانۀ عمومی شهری و روستایی را چه سازمانی اداره کند؟ آیا لازم است سیاستگذاری، حمایت و نظارت بر خدمت کتابخانۀ عمومی را نهادی سازمانی و ملی بر عهده گیرد؟
محور۸
تامین منابع مالی خدمت کتابخانه عمومی در سطح منطقه‌ای، ملی، استانی و محلیتامین منابع مالی خدمت کتابخانه عمومی در سطح منطقه‌ای، ملی، استانی و محلی
چگونه می‌توانی منابع مالی مطمئن برای کتابخانۀ عمومی در سطوح مختلف ایجاد کرد؟چگونه می‌توان تضمین قانونی نیم‌درصد را افزایش داد؟
محور۹
ساختار سازمانی کتابخانه عمومیساختار سازمانی کتابخانه عمومی
ساختار سازمانی کتابخانه عمومی در سطح کلان و خرد چگونه باید باشد تا موفقیت کتابخانه عمومی را تضمین کند؟
محور ۱۰
کارکردها و ماموریت‌های کتابخانه عمومیکارکردها و ماموریت‌های کتابخانه عمومی
فاصله مأموریت‌ها (آنچه دولتمردان تعیین می‌کنند) و کارکرد‌های کتابخانه (آنگونه که مردم از کتابخانه بهره می‌برند) در ایران چقدر است؟ چگونه می‌توان این فاصله را کاست؟
محور۱۱
مدیریتِ کتابخانه عمومیمدیریتِ کتابخانه عمومی
چه الگوهای مدیریتی برای کتابخانه عمومی مناسب است؟ویژگی‌های مدیریت کتابخانه‌های عمومی چگونه باید باشد؟ مدیران ارشد و مدیران میانی آن از چه ویژگی‌هایی باید بهره‌مند باشند؟
محور۱۲
مطالعات تطبیقی کلان ساختارهای خدمت کتابخانه عمومیمطالعات تطبیقی کلان ساختارهای خدمت کتابخانه عمومی
کشورهای دیگر چگونه توانسته‌اند با سیاست‌گذاری‌های مختلف، خدمات کتابخانۀ عمومیِ متناسب با فرهنگ و ویژگی‌های بومی خود ارائه کنند؟استادان مشارکت‌کننده
دکترای علوم سیاسی از دانشگاه علوم اجتماعی تلوز فرانسه
رئیس سابق کتابخانه مجلس شورای اسلامی
هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
عضو وابسته هیات علمی مدرسه مطالعات شرق و آفریقا دانشگاه لندن
مدیرکل اسبق پژوهش و برنامه‌ریزی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور
تیم سیاستگذاری طرح کتابخانۀ ایرانی
کارشناس ارشد مطالعات کتابخانه‌های عمومی دانشگاه تهران
مجریان
طرح سیاستگذاری ملی کتابخانۀ عمومی به سفارش و حمایت دفتر برنامه‌ریزی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در حال اجرا است و این سازمان بهره‌بردار نتایج آن خواهد بود.
همراهان
نشریه راهبرد وابسته به مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در ویژه‌نامه‌ای به مسئله کتابخانه‌ایرانی و سیاستگذاری ملی در حوزه کتابخانه عمومی می‌پردازد.
